Zayıflama

ZAYIFLAMA

Zayıflama vücut ağırlığının gittikçe azalmasıdır. Genellikle halsizlik ve çabuk yorulmayla birlikte görülür. Alınan kalori miktarının metabolizma gereksinimlerini karşılamamasından kaynaklanır. Açığı kapatmak için önce vücutta depo edilen yağdokusu kullanılır, ama daha ağır olgularda kasdokusu da erir ve deri kurur. Tansiyon düşer, nabız yavaşlar ve hafif hareketlerde bile bayılma eğilimi görülebilir.

Zayıflama nedenlerini araştırmadan önce iştahın azalmadığı kilo ka-yiplarıyla, iştahın tümüyle kesildiği kilo kayıpları arasında ayrım yapılmalıdır. İştah normalken kilo kaybetme birçok nedenden kaynaklanabilir. Bunların başında tiroit bezinin aşırı çalışması (hipertiroidizm) ve bunaltı (anksiyete) gibi enerji tüketiminin aşırı arttığı durumlar gelir. Pankreas yetersizliği ve bazı mide ve bağırsak hastalıkları gibi durumlarda bağırsak emiliminin azalması bir başka nedendir. Bağırsak asalaklarına ya da büyük miktarda şekerin idrarla atıldığı denetlenmemiş şeker hastalığına bağlı olarak vücudun enerji açısından zengin maddeler yitirmesi de iştahın korunmasına karşın zayıflamaya yol açar.

İştahsızlıkla birlikte görülen zayıflamaların nedeni genellikle ruhsaldır. Yaşlılarda ruhsal çöküntünün eşlik ettiği zayıflama buna Örnektir. Daha çok gençlerde görülen ruhsal kökenli iştahsızlık (anoreksiya ner-vosa) da besin almayı reddetmeye bağlı zayıflamaya neden olur.

Zayıflamanın Başlıca Nedenleri:

Normal iştah

• yetersiz beslenme

• aşırı enerji harcama

• bunaltı durumları

• tiroit bezinin aşın çalışması

• bağırsak emiliminin azalması

• bağırsak hastalıkları

• bağırsak hareketlerinin artması

• pankreas yetmezliği

• Addison hastalığı

• verem

• şeker hastalığı

• bağırsak asalakları

• fîstüller

Azalmış iştah

• anoreksiya nervosa

• ruhsal çöküntü

• karaciğer-safrakesesi hastalıkları

• tümörler

• enfeksiyonlar

• böbrek yetmezliği

• kalp-damar hastalıkları

• iç salgı sistemi hastalıkları

• zehirlenmeler

• kan hastalıkları

Zayıflama belli bir hastalığa ya da yetersiz beslenmeye bağlı olabilir. Hastalıklara bağlı zayıflamalarda iç salgı sistemi bozuklukları Önem taşır. Tiroit bezinin aşırı çalıştığı Graves-Basedow hastalığında zayıflama genellikle ilk belirtidir; iştah artması ve aşırı yemek yemeyle birlikte görülür. Addison hastalığında kilo kaybı hem iç salgı sistemi bozukluğundan, hem de buna bağlı kusma ve ishalden kaynaklanır. Asidoza eğilimli şeker hastalığı olgularında hasta çok yemek yediği halde zayıflar. Bütün kötü huylu tümörler zayıflamaya yol açar. Sindirim kanalı tümörlerinde emilim bozuklukları da buna eklendiğinden gerçek bir kaşeksi gelişir, yani hastada yetersiz beslenme, şiddetli zafiyet ve aşırı zayıflama görülür. Yetersiz beslenme başlangıçta zayıflamaya neden olur; daha sonra kaşeksiye yol açan gerçek bir açlık hastalığına dönüşür.İç  salgıbezlerinin işlev bozukluklarının başında aşırı kilo kaybına yol açan şeker hastalığı gelir.

Bir başka neden tiroit bezinin aşırı çalışmasıdır (hipertiroidizm); bu durumda hasta zayıflar, ama genellikle iştahlı, enerjik, güçlü, hareketli ve zihinsel açıdan etkindir. Hipofiz bezi ve beyinde hipofizle yakından bağlantılı bölge olan arabeyin (diensefalon) yetmezliği de zayıflamaya yol açar; genellikle 15-22 yaş arasındaki kızlarda görülen bu tür zayıflığa iştahsızlık, yorgunluk ve güçsüzlük eşlik eder.İştah kaybı ve zayıflama bazen de ruhsal nedenlere bağlıdır. Daha çok genç kadınlarda görülen ve zihinsel iştahsızlık a denen olgularda düş kırıklıkları ya da şişmanlama korkusu böyle bir etki yaratır. Hasta besinlere karşı isteksizlik du- i yar ve yemek yeme düşüncesinden bile korkar. Bir yandan yediği yemek miktarını en aza indirirken, bir yandan da yememesi gerektiği, mide-bağırsak hastalığı olduğu, zehirlenebileceği ve zaten yiyemeyeceği gibi düşüncelere kapılarak hastalıklı bir ruh haline girer.Zayıflık vücuttaki yağdokusunun azlığı ve vücut ağırlığının boy, yaş vb ölçüleri içinde uygun sayılabilecek düzeyin altında kalmasıdır. Bazı zayıf insanlarda yağ depoları vücuda eşit olarak dağılmıştır; bu şanslı insanlarda uyumlu zayıflık görülür. Ama zayıflığın dengeli olmadığı, yağların vücudun üst ya da alt yarısında, bazen de belli bölgelerinde toplandığı uyumsuz zayıflık da vardır.

Egzersizlerle Zayıflama

İnsanın kilosuyla estetik görünümü arasında her zaman bir koşutluktan söz edilemez. Bazen dengeli bir zayıflık, normal kiloda, ama yağdokusu dağılımı dengesiz olan bir vücuttan çok daha hoş görünebilir.Zayıflık birincil ve yapısal olmak üzere iki türe ayrılabilir. Birincil olgularda insan özellikle tiroit ve hipofızle ilgili hormonal bozukluklar ya da başta sindirim sistemi olmak üzere çeşitli organları ilgilendiren eski hastalıkları nedeniyle uzun süredir zayıftır. Yapısal olgularda ise zayıflık bir hastalığa ya da yetersiz beslenmeye bağlı değildir. Yapılan bütün araştırma ve muayeneler sürekli zayıf olan bu kişilerin sağlıklı olduğunu gösterir.Yapısal Zayıflığın Sınıflandırılması

• Astenik zayıflık: İç salgıbezi ya da anabolizma yetmezliğine bağlı zayıflık olarak da bilinir. Kişi yorgun ve isteksiz görünür. Bedensel ve düşünse] etkinliklerden çabuk yorulur. Ruhsal çöküntü ve bunaltıya eğilimlidir. Uzun kaslannda gerginlik az ve gelişme yetersizdir; atletik bir görünümlü değildir.

Tansiyonu düşük, kabızlığa eğilimli, mide ve bağırsak sindirimi sorunlu, iç organları sarkıktır. Astenİk zayıflıklar böbreküstü bezi, hipofiz ve tiroit gibi iç salgıbezlerinin yetersiz çalışmasına, dolayısıyla anabolik süreçlerin yavaşlamasına bağlanabilir. Hiperstenik zayıflık: iç salgıbezi ya da katabolizma etkinliğinde artışa bağlı zayıflık olarak da bilinir. Kişi her zaman etkin ve huzursuz, bedensel ve zihinsel yorgunluklara dirençlidir. Kasları gelişmiş, spor yapmaya uygun, ruhsal açıdan dengelidir. Sindirim sistemi iyi çalışır. Hiperstenik zayıflıklar hipofiz ve tiroit bezinin aşırı çalışmasına ve dolayısıyla katabolik süreçlerin hızlanmasına bağlanabilir.

Diyet Yemekleri Tarifleri: Tatlı Tarifleri, Kek Tarifleri, Börek Tarifleri, sütlü tatlılar, Kurabiye Tarifleri, Poğaça Tarifleri, Kabak Yemekleri, Patlıcan Yemekleri

• Not: Astenik ve hiperstenik zayıflıklar arasında kesin bir sınır çizilemez; ikisinin arasında kalan geçiş türleri de vardır. Astenik zayıflık diyet tedavilerine iyi yanıt verir.

Zayıflama Tavsiyeleri