TÜKÜRÜK BEZLERİ VE DOKUSAL YAPILARI: Vücutta üç çift tükürük bezi bulunmaktadır. Bunlar sağda ve solda birer tane olmak üzere “Parotis”, “Sublingual” ve “Submandibüler” tükürük bezleridir. Parotis adlı tükürük bezi, en büyük olanıdır. Yaklaşık 25 gr ağırhğındadır. Kulak sayvanı ve dış kulak yolunun önünde ve altında, stenkoleidomastoid kasının ise üst ucunun önünde bulunur. Masseter kasının dış yüzünde öne doğru ilerler. Parotis bezi bir zar ile kaplıdır. Parotis bezinin salgısı “Parotis kanalı” {Stenon kanalı) denilen bir kanalcık aracılığıyla ağız boşluğuna akıtılır. Stenon kanalı yaklaşık olarak 5 cm uzunluğundadır ve yanağın iç yüzünde “Üst ikinci moler diş” hizasında ağız boşluğuna açılır.
Sublingual tükürük bezi ağız içi tabanını örten mukozanın hemen altında bulunmaktadır. Kabaca dilin serbest bölümünün alt yüzünün ağız tabanını örten bölümüne komşuluk göstermektedir. En küçük tükürük bezi, sublingual tükürük bezidir. Ağırlığı 4 gr^. kadardır. 8-20 kadar kısa kanalcık aracılığıyla ürettiği tükürüğü ağız tabanına, dil altına rastlayan bir bölgeye boşaltır.
Submandibüler tükürük bezi, alt çene kemiğinin gövde bölümünün iç yüzüne komşu olarak yerleşmiştir. Yaklaşık 5 cm uzunluğundaki “Submandibüler kanal” denilen bir kanal aracılığıyla organda hazırlanmış olan tükürük bezinin “Frenulum” (dil bağı) denilen bağının iki yanma, ağız tabanına dökülür.
Tükürük bezleri “Alveol” denilen çok sayıda küçük salgı keseciklerinden, bunların birleşmesiyle kurulmuş olan lobcuklardan, lobcukların da birleşmesiyle oluşan loblardan ve üretilmiş olan tükürüğü taşıyan kanalcıklardan kurulmuştur. Tükürük bezlerinde başlıca iki çeşit alveol bulunmaktadır. Bunlardan birine “Seröz alveol-ler” diğerine ise “Müköz alveoller” denilmektedir. Müköz alveolleri oluşturan salgı epitel hücrelerinden, içinde “Müsin” maddesi de bulunan oldukça yoğun bir salgı salgılanır. Seröz alveolleri oluşturan epitel hücreleri ise yoğunluğu daha az bir salgı salgılamaktadırlar. Parotis bezi yalnız seröz alveollere sahipken, diğer iki tükürük bezi hem seroz hem de müköz alveollere sahiptir. Tükürük bezlerinde hazırlanan salgı içinde “Ptiy alin “-”Tükürük amilazı” denilen bir enzim de bulunmaktadır.