KUM DÖKME (KRİSTALİM): Oksalat ve/veya fosfat ve /veya ürat ve /veya sistin kristallerinin erimemiş olarak idrar içinde atılmaları olayına “Kristalüri” (kum dökmek) denilmektedir.
İdrardaki eriyebilen kalsiyum oksaltm^erimeyen kalsiyum oksalat tuzları haline gelmesiyle, idrarda oksalürinin egemen olduğu bir kum dökme olayı saptanabilir. İdrar asiditesinin azalması, diabetes mellitus (şeker hastalığı), lösemi, sarılık, sinirlilik ve mîde-bağırsak bozuklukları halinde idrarda oksalat atılımı çoğalır. Oksalüri biçimindeki kum dökme olayında atılan kristallerin miktarı çok fazla değilse, herhangi bir belirti gelişmeyebilir. Eğer atılan kristal miktarı fazlaysa, idrar etme sırasında yanma hissi, mikroskobik kematüri ve ender olarak da kolik biçiminde şiddetli ağrı gelişebilir. Kişinin fazla miktarda sıvı alması, mide-bağırsak bozukluklarının düzeltilmesi, tedavide başarılı sonuçlar doğurmaktadır.
İdrarda erimiş halde bulunan fosfatların erimeyen hale dönmesine “Fosfatüri” denilmektedir. Kum dökmenin bu çeşidinden idrarın çeşitli nedenlerle alkaliye dönüşmesi önemli bir etkendir. Fazla miktarda alkali besinlerin alınması, hiperparatiroidizm, mide asiditesinin artması gibi durumlarda idrar alkalileşir. Fosfatüride , idrar beyazımsı renkte ve bulanıktır. Bekletildiğinde ise dibine tebeşir tozu gibi fosfatlar çöker. İdrar çıkarma sırasında üretrada yanma, dizüri ve bazen de kolik biçiminde şiddetli ağrılar gelişebilmektedir. İdrar asiditesinin artırılması ve fazla miktarda sıvı ahnması yararlıdır. Üratüride ise, idrarda erimemiş halde ürat kristalleri bulunmaktadır. İdrar asiditesinin artması, idrarın yoğunlaşması, ürik asit atılımının artması, üratüri yaratan nedenlerdir. Çıkartılan idrar bir süre bekletildiğinde, kabm dibine kiremit tozu gibi ürat kristalleri çöker. Gut nöbetleri sırasında ve lösemide idrardaki ürik asit miktarı artar.
Fazla miktarda sıvı ahnması, alkali maden sularının içilmesi ile fosfatüri azaltılabilinir. Ancak asıl tedavi, etkene yönelik olmalıdır. İdrarda sistin kristallerinin bulunması halkıe “Sistinüri” denilmektedir. Kalıtsal bir metabolizma hastalığıdır. Fazla miktarda sıvı alınmasında ve idrarın alkali hale getirilmesinde yarar vardır.