BÖBREKLER: Böbrekler karın boşluğunda, omurganın sağ ve solunda yerleşmiş olan bir çift organdır.
Böbreklerin üst uçları 12. sırt omuru hizasında alt uçları 3. bel omuru hizasında bulunmaktadır. Sağ böbrek, soldakine oranla 1-2 cm. daha aşağıdadır. Bunun nedeni hemen üzerindeki karaciğerdir. Böbrekler yaklaşık olarak 12 cm. uzunluğunda, 6 cm. eninde ve 3 cm. kalmlığında-dır. Her nefes alışta böbrekler 2 cm. kadar aşağı doğru hareket ederler. Sağ böbrek soldakine oranla biraz daha küçüktür. Böbreklerin her biri kadınlarda yaklaşık olarak 130 gr. erkeklerde 150 gr. kadardır.
Sağ böbrek ön yüzüyle karaciğere kalınbağırsağın bir bölümüne ve onikiparmakbağırsağının bir bölümüne komşuyken, sol böbrek ön yüzüyle dalak, mide, pankreas, jejunum ve kalınbağırsak ile komşudur.
Böbreklerin iç yan kenarlarının hemen hemen orta bölgesine rastlayan bir bölgede böbreğe gelen “Arteria renalis” [böbreğin atardamarı), böbrekten çıkan ve “Vena renalis” denilen böbrek toplardamarı ve böbrekte oluşturulan idrarın, idrar kesesine taşınmasını sağlayan ‘Telvis renalis” denilen bir yapı bulunur. Yukarıda sözünü ettiğimiz bu üç yapının böbreğe girip çıktıkları bölgeye “Böbrek hilusu” denilmektedir. Her iki böbreğin hilusu, vücudun dikey orta hattından yaklaşık olarak beşer santimetre sağ ve sola doğru dış yanlarda bulunurlar. Böbreklerin üst kutuplarında “Böbreküstü bezi” (Sürrenal bez) bulunmaktadır. Sağ böbreğin iç yan kenarı “Vena kava inferiora”, sol böbreğin iç yan kenarı ise “Karın aortasına” daha yakındır. Böbrek hilusu böbreğin ortasına doğru bir oyuk biçiminde uzanır. Böbreğin iç yan kenarından böbreğin içine doğru uzanan bu oyuğa “Böbrek sirrusu” denilmektedir. Böbrek sinüsünün içinde böbrek damarları, pelvis renalis ve böbrek papillaları bulunmaktadır. Böbrek papillaları, böbreğin ürettiği idrarı pelvis renalis içine boşalttığı meme başına benzetebileceğimiz küçük çıkıntılardır.
Pelvis renalis kabaca bir huniye benzetilebilinir. Bu huninin dar olan ağzı “Üreter” demlen ve kabaca bir hortuma benzetilen bir yapıya açılmıştır. Üreter böbrek tarafından pelvis renalise boşaltılan idrarı, idrar kesesine taşır.Sağ-ve solda birer üreter bulunmaktadır. Huniye benzettiğimiz pelvis renalis, geniş ağzı ile böbreğin ürettiği idrarı boşalttığı meme başı biçimindeki “Böbrek papillaları” tarafından delinmiştir. Pelvis renalis, böbrek sinusu içinde 2-3 büyük dala ayrılmıştır. Bunlara “Büyük kaliks”ler denilmektedir. Her bir büyük kaîiks ise daha küçük dallara bölünür. Bu küçük dallara ise “Küçük kaliks”ler denilmektedir. Bir böbrekte 7-13 kadar küçük kaliks bulunmaktadır. Her bir küçük kalikse yaklaşık olarak 1-3 böbrek papillası açılmaktadır.
Soru
Sünger böbrek” denince ne anlaşılır?
Cevap
Sünger böbrek bir ya da her iki böbrekte görülen ve çok sayıda kist biçimindeki genişlemelerle ortaya çıkan bir yapı bozukluğudur. Bu boşluklarda, sıklıkla radyolojik muayenede görülen birçok taş vardır. Hastalann ailelerindeki öteki bireyler üzerinde yapılan titiz bir çalış mayla, belirti görülmeyen başka olgular saptanabilir.
Soru
Sünger böbrek ne tip rahatsızlıklara yol açabilir?
Cevap
Bu hastalık klinik olarak sessiz ilerler ve böbrek taşlan nedeniyle yapılan incelemelerde rastlantı sonucu saptanabilir. Klinikteki belirtiler (böbrek sancısı, ateş, hematüri) taşa ya da enfeksiyona bağlıdır. Böbreğin işlevlerinde bir bozukluk saptansa da, ender olarak böbrek yetmezliği oluşur.