Karaciğerde çeşitli nedenlerle oluşan yaygın doku ölümüdür. Akut karaciğer yetmezliğine yol açar. Genellikle karaciğer komasına varan çok ağır bir hastalıktır.
Nedenleri
Hastalığın nedenleri hepatit nedenleriyle aynıdır. Olguların büyük bir bölümü zehirli (toksik) maddelere bağlıdır. Başlıca etkenler anestezi ya da tedavi amacıyla kullanılan arsenobenzol, pira-midon, klorpromazin ve tiyourasil gibi ilaçlar ya da arsenik, karbon tetraklo-rür, altın tuzlan, mantar gibi zehirli maddelerdir. Bununla birlikte kötü huylu (habis) hepatit olgularının en az üçte ikisi virüslere bağlı görünmektedir. Aynca enfeksiyon hastalıklan da önemli etkenlerden biridir. Bu tür hastalıklar arasında frengi, tifo, septisemi, san humma, leptospiroz sayılabilir. Otopsi sonuçlan karaciğerin küçük ve yumuşak olduğunu gösterir. Karaciğer yüzeyinde san ve kırmızı renkli alanlar vardır. San renkli alanlar yağlı doku yıkımının, kırmızı renkli alanlar ise kanamanın sonucudur.
Belirtileri
Akut hepatitin herhangi bir evresinde, yani hem belirtisiz ya da az belirtili ilk dönemde, hem de sanlığın belirdiği ikinci evrede ruhsal uyuşukluk ortaya çıkarsa akut san atrofiden kuşkulanıl-mahdır. Akut hepatit sırasında görülen bu durum hastalığın kötü huylu hepatite doğru geliştiğinin en önemli göstergesidir.
Hastalığın öbür belirtileri iyi huylu akut hepatit belirtilerinin daha ağır biçimleridir: Hastada belirgin İştahsızlık, bulantı, kusma, kas ve eklem ağnlan, sarılık görülür. Hastanm durumu hızla kötüleşir. Ruhsal uyuşukluk, bilinç bulanıklığı ve sonunda havale nöbetleriy-le koma durumu gelişir. Bilincin görece açık olduğu dönemlerde hasta şiddetli baş ağnsı, bulantı, mide ve karaciğer ağrılanndan yakınır. Ateş yükselebilir; sanlık belirgin biçimde artabilir. Bazen burun ve dişeti kanamalan gözlenir. Hastalık genellikle kötüye gider; bu durumda bilinç gittikçe daha sık aralarla kapanır ve daha uzun sürelerle bulanık kalır. Vücutta “kanat çırpma”yı andıran yaygın kasılmalar görülür. Hastanın elleri ensesine konduğunda bu kasılmalar daha kolay gözlenebilir. Sonunda hastayı ölüme götüren karaciğer koması gelişir. Bu noktadan sonra hastanın yaşama olasılığı çok düşüktür. Karaciğer küçülmüştür. Bu tipik bulgu, özellikle karaciğer büyümesi birdenbire gerilemişse hastalığın kötüye gittiğini gösterir. Karaciğer elle muayene edilebilirse yumuşak ve ağrılı olduğu saptanır.
İncelemeler:
Laboratuvar sonuçlan, iyi huylu akut hepatitten çok farklı değildir, ama bu kez karaciğer yetmezliği bulgulan daha belirgindir. Hastalığın çok hızlı ilerlediği kötü huylu olgularda kandaki albümin, kolinesterazlar, pıhtılaşma faktörleri gibi karaciğer yetmezliği göstergeleri çok düşük düzeye inecek zamanı bile bulamaz. Kanda özellikle bağlanmamış, yani karaciğer hücrelerince dönüşüme uğratılmamış, (indirekl) bilirubin artmıştır. Karaciğer dokusu yıkımı sonrasında idrar çökeltisinde lösin ve tirozin kristalleri görülür. Transamİnazlar ve gamma-GT, alkali fosfataz gibi öbür karaciğer enzimleri özellikle hastalığın başlangıcında kanda belirgin biçimde yükselir. Birkaç gün sonra bu değerler normale dönebilir. Bu düşme karaciğer hücrelerindeki proteinlerin tükenmesi ve bu hücrelerin artık yeni protein üretemenıesiyle açıklanabilir.