Saman Nezlesi

SAMAN NEZLESİ: Saman nezlesi yalnızca çiçek tozlarına bağlı olarak değil, ev ve sokaklardaki adi tozlar ya da çalışma yerlerindeki bazı kimyasal maddelerden kaynaklanan tozlarla da ortaya çıkabilen bir allerjik nezle durumudur.

Bu tozlar genellikle rüzgarla taşınırlar ve solunum sırasında kişinin üst solunum yollarına takılırlar. Alerjik kişi duyarlı olduğu toz ile karşılaştığında, ilk gelişen yakınma genellikle burun içinde, gözlerde, yutakta [farinks], damağın arka bölümünde rahatsız edici bir kaşıntıdır. Daha sonra aksırık, burun tıkanıklığı, gözlerde yaşarma, burun akmtısı gibi belirtiler başlar, Bazı durumlarda alın bölgesinde bir baş ağrısı, sinirlilik, uykusuzluk, tedirginlik gibi belirtiler de görülebilir. Daha ağır olgularda öksürük ve hırıltılı bir solunum oluşabilir. Yukarıda görüldüğü gibi belirtilerin büyük bir bölümü üst solunum yollarından kaynaklanmaktadır. Bunun nedeni, solunum havası içinde alınan tozların özellikle burun mukozası tarafından tutulmasıdır. Tozlar bu bölgedeki allerji yaratan etken (allerjen) olarak etki etmektedirler. Üst solunum yollarında bulunan “Duyarlandırılmış m ast hücreleri” yani allerjene karşı Özel IgE antikorlarını hücre zarında taşımakta olan mast hücreleri, allerjen + IgE + mast hücresi üçlüsünün oluşmasıyla Histamin. SRS-A ve ECF-A maddelerini salgılarlar. Anımsanacağı gibi, bu maddelerin salgılanabilmesi için bir ucu ile mast hücresine tutunmuş olan IgE antikorunun tıbür ucu ile de solunum havası içinde alınmış olan tozdan kaynaklanan allerjen [allerji yaratıcı etken) ile birleşmesi gerekmektedir. Mast hücrelerinden yukarıda sözünü ettiğimiz maddelerin salgılanması halindeki bu olaylar, birkaç dakika içinde gerçekleşmektedir. Bu maddelerin etkisiyle o bölgede hızlı bir İltihap olayı gelişmektedir.

Bölgedeki kan damarları büzülmekte, kandan doku arasına bol miktarda serum sızıp doku şişmektedir. Burun tıkanıklığının nedeni de işte bu doku arasına sızıp, onu şişiren serumdur

SAMAN NEZLESİ TEDAVİ VE KORUNMASI:Hastalığın tedavisinde ana ilke, allerjik kişinin duyarlı olduğu tozlarla karşılaşmasını önlemektir. Bunun için tozun çeşidine göre değişen önlemler alınır. Eğer toz, iş yerindeki kimyasal bir maddeden kaynaklanıyorsa bu maddenin kullanılmaması ya da o işten vazgeçilmesi veya başkasına yaptırılması uygundur. Çiçek tozlarında ise durum biraz daha değişiktir. Bu tozlar belli mevsimlerde havaya karıştıkları için allerjik kişinin bu mevsimlerde o bölgeden uzaklaşması ya da temelli o bölgeden veya kentten taşınması gerekebilir. Adi sokak ve ev tozları ise korunması en güç olan tozlardır. Duyarlı kişinin, ki bu genellikle çocuktur, ev içinde hazırlanan tozsuz bir odada yatması ve gününü geçirmesi sağlanmalıdır. Tozsuz bir odanın hazırlanması aşağıda anlatılmıştır.



Saman nezlesinin tedavisinde başarıyla uygulanan bir başka yol ise, “Duyarsızlaştırma” {deserısîüzation-hyposensitization} yöntemidir. Bu yönlümle kişinin aşırı duyarlık hali ortadan kaldırılmaktadır. Duyarsızlaştırma şöyle gerçekleştirilmektedir: Allerjik kişinin duyarlı olduğu çiçek ya da ev tozu çeşidi ortaya çıkarıldıktan sonra bu toz çeşidini içeren bir hülasa-öz (extract) hazırlanır ve bu öz belli aralıklarla ve artan dozlarla allerjik kişinin deri altına zerk edilir. Bu tedavi bir yıllık bir dönemi kapsar. Maksimal doza erişildiğinde ise, bir yıllık sürenin geri kalan bölümünde ayda bir kez zerk yinelenir. Böylece allerük kişilerin durumları ortadan kaldırılır. Duyarsızlaştırma tedavisinin nasıl etkili olduğu son zamanlarda ortaya çıkartılmıştır. Bu uygulama sonucu kandaki IgE düzeyi düşmekte, histamin salgılanması azalmakta ve IgG antikorlarının kandaki miktarı çoğalmaktadır. IgG miktarının artışı iki yönde etkili olmaktadır. IgG vücuda giren allerji yaratıcıyı etkisiz hale getirmektedir. Öbür yandan da IgG fazla miktarda bulunduğunda bağışıklık sisteminin “Hatırlayıcı” olaylarını etkilemektedir. IgG, allerjen ile yeniden karşılaştığında, IgE yapımına yönelik hatırlayıcı olayları azaltmaktadır. Bu daha az IgE yapımına neden olmaktadır. Allerji olaylarının bir başka tedavi yolu da ilaçlarla tedavidir. Allerjik olayın gelişmesinde histamin adlı maddenin ne kadar olumsuz bir rol oynadığım daha önce belirtmiştik. Tedavide de amaç bu olumsuz maddeyi etkisiz hale getirmektir. Bu nedenle histaminin karşıtı, yani antihistaminik ilaçlar kullanılmaktadır Antihistaminik ilaçlar, histaminin kötü etkilerine engel olmaktadır. Bu ilaçların hangileri olduğu ve etki biçimleri, sitemizin “İlaç bilimi” bölümünde anlatılmıştır. Bu allerjik olgularda kullanılan öteki ilaçlarsa “Kortizol” lü ilaçlardır

SAMAN NEZLESİ KONJUNKTİVİTİ: Saman nezlesiyle birlikte hafif konjunktivite oldukça sık rastlanır. Saman nezlesi atağı sırasında hastalar gözlerde kaşıntıdan, sulanmadan yakınırlar. Gözlerinin, adeta yumuşak bir doku içine gömülü olduğunu hissettiklerini söylerler. Sözünü ettiğimiz bu duygu konjunktivada gelişmiş olan “Kemozis” olayından kaynaklanmaktadır. Gözler ve konjunktivalar kızarıktır.Tedavinin asıl amacı, saman nezlesini yaratan allerjen etkinin ortaya çıkarılıp hastanın buna karşı duyarlığının azaltılmasıdır. Ancak ataklar sırasında hastanın gözüne 1/1000 solüsyon halinde “Epinefrin” damlatılması, 30 dakika içinde hastanın yakınmalarını giderir. Göze yapılacak soğuk kompresler ve ağız yoluyla verilecek antihistaminik ilaçlar da hastanın yakınmalarının giderilmesinde yarar sağlarlar.