Sodyum

SODYUM: “Sodyum” (Na) hücre dışındaki katyonlar arasında en çok bulunan madendir. Sodyum vücudun asit-baz dengesinin ayarlanmasında etkili olduğu gibi, organizmadaki ozmotik basıncın oluşmasına da katkıda bulunarak, vücudun su tutmasını sağlamaktadır. Sodyum aynı zamanda kas hücrelerinin kasılma işlevinde, hücre içi ile hücrelerarası ortam arasındaki su ve elektrolit alışverişinde görev alan bir madendir. Hergün besinlerle ahnan sodyumun miktarı 3 g kadardır. Sodyumun vücuttan atılmasını sağlayan en önemli iki mekanizma ise terleme ve idrardır. Bu nedenlerle sıcakta terlemiş olan kimselerin duşla birlikte bir miktar da tuz almaları gereklidir.Organizmadaki tuz fazlalığı da tuz azlığı da olumsuz sonuçlar yaratmaktadır, örneğin fazla tuzlu yiyen kimselerde kandaki tuz miktarı artmaktadır. Bu ise belli bir tansiyon yükselmesine neden olmaktadır.Bilindiği gibi tansiyon yüksekliği ise damar sertliği ile yakından ilgilidir. Vücutta sodyum azalması kusma, kas güçsüzlüğü ve ağrıları, bilinç bulanıklığı ve solunum yetmezliği belirtilerine yol açabilmektedir. Addison hastalığında kanda sodyum azlığı gelişir. Müzmin böbrek yetmezliğinin başlangıç dönemlerinde de hasta idrar yoluyla çok sodyum kaybettiği için sodyum yetmezliğine (hiponatremi) düşebilir.

Aşağıdaki tabloda bazı yiyeceklerin 100 gramında

Yiyecek Sodyum mg. Potasyum mg.

Sofra tuzu 38750 4

Baking powder 10000 150

Salamura zeytin 1500-5500 70-130

Dereotu 1000-1500 200-250

Tuzlu tereyağı 1000 20-25

Peynir 600-800 90-100

Bisküvi-Çörek 1000-1500 125-150

Ekmek 500-600 125-150

Beyin 125-150 200-250

Böbrek 150-175 200-225

Kuzu eti 75 300

Sığır eti 70 350-375

Kuru baklagil 25 800-1200

Çekilmiş kahve 75 32500

Maydanoz 50 750

Patates 5 425

Ispanak 75 680

Marul 30 800

Domates 3 250

Havuç 50 350

Portakal 2 200

Muz 2 375

Lahana 25 250

Patlıcan 3 220

Elma 2 100

bulunan sodyum ve potasyum miktarları verilmiştir.Hücre dışı sıvıların en önemli kat­yonu sodyumdur. Genel olarak klorür ve bikarbo­nat iyonları ile birleşmiş durumda bulunurlar ve böylece ortamın asit-baz dengesini ayarlarlar. Sodyum aynı zamanda vücut sıvılarının ozmotik baskısını da sağlar ve böylece aşırı su yitimini ön­ler. Vücudun beslenme alışkanlığına göre aldığı günlük tuz oranının % 90-95′i yeniden idrar yo­luyla atılır. Alınan tuzun niceliğiyle diyastolik kan basıncı arasında doğru orantılı bir ilişki olduğu bilinmektedir. Böylece aşırı ölçüde sodyum klorür (sofra tuzu) alınması hipertansiyona neden olur ya da daha önceden varsa artırır.