Su

SU: Su doğada çok yaygındır. İnsan ve hay­van organizmasının % 60-85′ini oluşturmaktadır. Bununla birlikte şişmanlarda su oranı az, zayıf in­sanlarda ise fazla bulunmaktadır.

Vücuttaki su kitlesi iki ayrı bölüme dağılmış ola­rak bulunmaktadır.

A-Hücre içi suyu [intrasellüler sıvı); vücuttaki su kitlesinin % 70'ini ve vücut ağırlığının % 40'ını ohışturm aktadır. B- Hücre dışı suyu (ekstrasellüler sıvı);

a) Damar içi suyu {intravasküler sıvı]. Vücut su kitlesinin % 10′unu ve vücut ağırlığının % 4′ünü oluşturmaktadır.

b) Hücre arası su (interstisiyel sıvı). Hücre ara­sı boşluklarını dolduran sıvıdır, vücut su kitlesi­nin % 20’sini, vücut ağırlığının ise % 16’sını oluş­turmaktadır.

Vücutta bu kadar yoğun olarak bulunan su yaşam için son derece gereklidir, örneğin bir insan besin almadan haftalarca yaşayabildiği halde susuz ancak birkaç gün yaşayabilir. İnsan, bedenindeki yağ ve karbonhidratın hepsini, proteinin yarısını, vücut suyunun ise yaklaşık % 1O kadarını kaybettiğinde yaşamı tehlikeye girer. Vücut suyunun % 20 kadarının kaybedilmesi ise ölüme yol açmaktadır. Su besin maddelerinin emiliminde ve hücrelere taşınmasında, vücuttaki metabolizma artıklarının akciğerlere, böbreklere ve karaciğere taşınıp buralardan atılmalarında, vücut ısısının düzenlenmesinde, vücut için gerekli birçok maddenin taşınmasında önemli görevler üstlenmektedir. Su hemen hemen her kimyasal olayda kullanılan ya da üretilen bir maddedir. Yunan filozofu Thales yaşamın kökenini suda aramakla büyük bir gerçeği o çağda dile getirmiştir. Erişkin bir insan günde yaklaşık olarak 2000-2200 mi (2-2.2 litre) su alır. Bu su gereksinimini ise içecekler, besinler ve hücrelerde gelişen kimyasal-metabolik olayların ürünü olarak açığa çıkan ve “metabolik su” denilen kaynaklardan karşılar. Besinlerle alınan; 100 gram protein 41 gram, 100 gram karbonhidrat 55 gram, 100 gram yağ ise 107 gram su sağlar. Yaşamının ilk 28 gününde bir bebek günde 700 mi 10 yaşındaki bir çocuk ise günde 1300 mi su alır. Dengeli bir beslenmede vücut için gerekli kalorinin % 6O’ı karbonhidrat, % 30′u yağ, % 10′u da proteinden gelmelidir. Bu dengede 200 kalorilik bir beslenme rejimi insana 267 gram su sağlar. Erişkin bir insan günde yaklaşık olarak 1000 gram suyu içeceklerle,800 gram suyu besinlerle, 300 gramkadar suyu ise “metabolik su” olarak kazanır. Böylece toplam 2100 gram su sağlamış olur.

Ancak bu oranlar besleme türüne göre değişir. Örneğin meyve ve sebzelerin % 9O’ı sudur. Bu nedenle meyve ve sebzeden zengin bir beslenme rejiminde olan kimseler içeceklere daha az ilgi gösterirler.

Aşırı ishal ve kusma durumlarında vücuttan önemli düzeyde su ve madenler kaybedildiğinden süratle gerekli önlemler alınmalıdır. Bu kayıplar özellikle çocuklarda çok ciddi sonuçlar yaratabilir.

Vücut önemli ölçüde su ve maden kaybettiğinde yüksek ateş, nabız hızlanması, nabız dolgunluğunun azalması, tansiyon düşmesi, dil,ağız ve derinin kuruması, idrarın çok azalması, terlemenin olmaması, kalbin çalışmasında düzensizlikler, halsizlik, bitkinlik, bilinç bulanıklığı, gözlerin çukurlarına gömülmesi gibi belirti ve bulgular gelişir.

Vücuttan ishal ve /veya kusmayla fazla miktarda su ve madenlerin kaybedildiği durumlarda, kayıpların kesinlikle karşılanması gerekir. Bu gibi durumlarda sodyum, potasyum ve glikoz içeren sıvıların hastaya kazandırılması gerekir. Bunun için “1 tatlı kaşığı (4 gram) tuz”, “1 tatlı kaşığı [2 gram} yemek sodası”, “1 yemek kaşığı potasyum bitartarat (12 gram)”, “3 yemek kaşığı pekmez” 1 litre suda eritilerek ishalli hastaya verilmesi gerekir. Kırsal kesimde potasyum bitartarat bulunamayabilir. Böyle bir durumda su yerine 1 litre çay kullanılabilir. Pekmez yoksa 2 yemek kaşığı şeker kullanılmalıdır.