Hormonlar

HORMONLAR: Endokrin bezlerden salgıla­narak kana karışan ve oradan çeşitli hedef organ­lara taşınan hormonlar etki yörelerinde çeşitli metabolik olaylara yön verirler. Hormonlar vücudumuzdaki öteki biyolojik moleküllere göre çok düşük oranda bulunurlar. Hormonların dola­şımdaki düzeyleri saptanarak endokrin bezlerin etkin bir biçimde çalışıp çalışmadıkları ve kat­kıda bulundukları metabolik olayların hormon dü­zeylerinden ne oranda etkilenecekleri anlaşılabilmektedir.

Hormonların kandaki düzeylerinin çok düşük olmaları nedeniyle ileri düzeyde duyarlı analiz yöntemlerine gereksinim vardır. Örneğin bir protein hormonun dolaşımdaki oranı ile molar konsantrasyon kadardır. Radyoaktif izotop­lar ve Özel yöntemler kullanılarak bu derece düşük ölçüdeki hormonların oranları saptanabilmektedir. Hormonların yapılarına göre molekül irilikleri ve etki mekanizmaları vardır. Protein yapılı hor­monların molekül ağırlıkları 30.000′e kadar çıkabilmesine karşın bazı aminoasit türevi hormonlar ve steroitlerin molekül ağırlıkları yüzlerle tanım­lanan rakamlardır.

Bir hormonun hedef organdaki etkisini kontrol eden 5 faktör vardır.

1) Endokrin bezde hormonun sentez ve salgılanma hızı,

2} Bazı hormonların kandaki özel taşınma biçimleri,

3) Bazı hormonla­rın hedef organlardaki daha aktif biçimlere dönü­şümü,

4) Dokudan dokuya farklılıklar gösteren hormona özgü reseptörler,

5) Hormonların karaciğer veya böbreklerdeki yıkımı. Bu faktör­lerin herhangi birisinde ortaya çıkacak değişiklik, hormonun çokluğunda ya da etkinliğinde değişme­lere neden olur. Üretilen hormonlar kimi zaman kendi sentezlerini belirleyen bir faktör durumuna gelir (Feed-back], İlerideki “Hormonlar” bölü­münde hormonların sentezi, etki mekanizmaları ve biyolojik fonksiyonlar üzerindeki etkileri daha geniş biçimde anlatılacaktır.