ÇOCUĞUN HAREKET, SOSYAL, RUHSAL VE ZİHİNSEL GELİŞİMİ

ÇOCUĞUN HAREKET, SOSYAL, RUHSAL VE ZİHİNSEL GELİŞİMİ: Bu bölümde çocuğun doğduğu günden beş yaşına kadar göstermiş olduğu hareket, sosyal, ruhsal ve zihinsel gelişmelerini aşama aşama incelemekteyiz.Normal gelişmekte olan bir çocuk, burada değineceğimiz basamakları gereken yaşlarda tırmanarak, her konudaki becerilerini ve davranışlarını geliştirmeye başlar. Bu gelişmede görülecek aksaklıkların araştırılması gerekir. Doğumdan sonra yaşadığı ilk 28 güne, yani 4 haftaya .çocuğun “Yeni Doğan Dönemi” denir. Bu dönemde çocuk yüzükoyun uzanmışken başını bir yandan öbür yana çevirebilir. Gözlerini belli bir ışık kaynağına dikebilir. Çocuk hareket ettirildiğinde gözleri “taş bebek gözü” gibi hareket eder. Yani çocuk hareket etmesine karşın, gözleri baktığı yere dikilmiş olarak kalır. Bu dönemde eline tutturulmuş herhangi bir nesneyi avuçlarıyla yakalayabilir. Çocuk, 4 haftalık olduğunda bacaklarım dümdüz uzatabilir. Yüzükoyun yatmışken başını hafifçe kaldırabilir, çevirebilir. Çevresindeki insanları seyredebilir,hareketli1 cisimleri az da olsa gözleriyle izleyebilir.Çocuk 8 haftalık olduğunda yüzüstü yatarken başını daha iyi kaldırabilmeye başlar. Hareketli cisimleri gözleriyle 180 derecelik bir açı içinde izleyebilir. Sesleri dinler, çevresiyle sosyal ilişki kurabilir, gülebilir. Çocuk 12 haftalık olduğunda yüz’üstü yatarken başım ve göğsünü yataktan kaldırabilir. Kollarım öne doğru uzatabilir,sırtüstü yatarken kollarını havaya kaldırabilir, yakaladığı oyuncakları havada sallayabilir. Çocuk yatar durumdan oturur duruma geçirildiğinde, başmı dik tutma hareketinde biraz gecikir. Kendini koruyucu, refleks hareketler yapabilir. “Aah”, “ingaah” gibi sesler çıkarabilir. Müzik dinler, sosyal ilişkilerini daha da geliştirir. 16 haftalık olduğunda, yüzükoyun yatarken başım ve gövdesini hemen hemen 90 derecelik bir açıyla kaldırabilir, bu sırada kollarına dayanır. Sırtüstü yatarken çevresindeki nesneleri yakalar, eline aldığı şeyleri ağzına götürmeye başlar. Bu davranış onun çevresini tanıma yönünden gösterdiği ilk davranış biçimidir. Bu yaşta çocuk, bir yere yaslanarak dik oturmaktan çok hoşlanır. Oturur duruma geçirilirken, kafasını dik tutması artık gecikmez. Ayakları üzerinde duracak gibi tutulup kaldırıldığında, ayaklarıyla kendisini yukarı iter. Top gibi yuvarlak cisimleri tutabilir, ama onları yuvarlamayı henüz akil edemez. Yemek gördüğünde heyecanlanır, sesli gülebilir. Eğer sosyal ilişkisinde bir kopukluk sezerse ağlar ya da huysuzlaşır.Çocuk 28 haftalık olduğunda yattığı yerde yuvarlanabilir. Desteksiz olarak oturabilir. Oturur durumdan öne eğilerek dört ayak durumuna geçebilir. Ayakta tutulduğunda vücut ağırlığının büyük bir bölümünü taşıyabilir ve kendiliğinden sıçrar. Bir elinde tuttuğu herhangi bir cismi öteki eline geçirebilir. Topları yuvarlar, kollarıyla büyükçe cisimleri kavrayabilir. Çok heceli sesler çıkarabilir. Aynaya bakmaktan hoşlanır, annesiyle birlikte olmayı yeğler. Saçma sapan sesler çıkarır, sanki kendi kendisiyle konuşur. Sosyal çevresinin değişen heyecanlarına uyum gösterebilir.Çocuk 40 haftahk olduğunda kendiliğinden oturur duruma geçebilir ve desteksiz olarak dik oturabilir. Çevresindeki eşyalara tutunarak ayakta durabilmek için çabalar. Yerlerde yuvarlanır, sürünür, emekler. Başparmağı ve işaret parmağını kullanarak nesneleri tutar. Üstü örtülü oyuncakların üzerinden örtüyü kaldırarak, onları yeniden ele geçirebilir. Başkalarının elinde bulunan nesneleri kapar.Yerdeki hafif eşyaları kaldırabilir. Kolay ve az heceli sözcükler kullanabilir. Örneğin “baba”, “dede”, “mama”, “dada” gibi. Eliyle “gülegüle” işareti yapabilir. Adı söylendiğinde bakar.Çocuk.l yaşına [yani 52 haftahk) geldiğinde,bir eli tutulduğunda yürüyebilir. Eşyalara tutunarak da yürüyebilir. Baba, mama sözcüklerine birkaç sözcük daha ekleyebilir. Giyinme sırasında vücuduna uygun biçimler vererek olayın gerçekleşmesine yardım edebilir. Topla ya da başka oyuncaklarla kolay oyunlar oynar. Çocuk 15 aylık olduğunda, tek başına yürüyebilir, fki kübü üst üste koyup kule yapabilir. Kutu ya da şişe içine bir şeyler sokabilir. Kalemle çizgi çizebilir. Tanıdığı eşyaların adlarını söyleyebilir. Basit emirlere uyar, bazı isteklerini parmakla göstererek belirtir.Çocuk 18 aylık olduğunda acemi ve sert hareketlerle koşabilir. Bir eli tutulduğunda basamaklardan yukarı çıkabilir tek başına küçük bir sandalyede oturabilir. Dolapları, çekmeceleri ve dolu sepetleri karıştırmaktan hoşlanır . Üç kübü üst üste koyarak kule yapabilir. Kağıt üzerine yazı gibi işaretler çizebilir. Artık 10 sözcükten oluşan bir hazineye sahiptir. Resimlerden, nesne ve canlıları tanıyabilir. Tek başına yiyip, içebilir. Altıiıı kirlettiğinde haber verebilir. Çocuk 24 aylık olduğunda, kolayca koşabilir, merdivenlerden inip çıkabilir, kapıları açıp kapatabilir. Eşyaların üstüne tırmanabilir. Altı kübü üst üste koyarak kule yapabilir. Üç sözcüklü Özne, sıfat ve fiil içeren cümleler kurabilir.30 aylık bir çocuk, zıplayabilir. 8 küple kule yapabilir. Dikey ve yatay çizgiler çizebilir. Fakat bunları çaprazlaştıramaz. Kapalı şekiller de çizebilir. Adını tam olarak bilir. Çocuk 36 aylık olduğunda, 3 tekerlekli bisikleti kullanabilir. Erişkin biri gibi ayaklarını değiştirerek merdivenden yukarı çıkabilir. Tek ayak üstünde bir süre durabilir. 9 kübü üst üste koyup kule yapabilir. Kalemle çapraz çizebilir. Artık yaşını ve cinsiyetini biliyordur. Tek başına ya da başka çocuklarla basit oyunları oynayabilir. Elbiselerinin düğmelerini açabilir. Ayakkabılarım giyebilir. Ellerim yıkayabilir. 48 aylık bir çocuk, tek ayak üzerinde sekebilir. Topu havaya fırlatabilir. Makas kullanabilir, insan resmi çizebilir.Hikaye anlatabilir, tek başına tuvalete gidebilir. Birkaç arkadaşıyla oynar ve bu oyunlarda bazı roller üstlenebilir. Çocuk, 60 aylık olduğunda, yani 5 yaşma bastığında zıplar ve sıçrar. Şekilleri oldukça başarıyla kopya edip çizebilir. Dört beş rengi tanıyabilir. Tek başına giyinip soyunabilir. Bilmediği sözcüklerin anlamlarını yakınlarına sorabilir. Buraya dek belirttiğimiz gelişme sürecinin bir parçası olan çocuğun psikolojik gelişimi, ansiklopedinin “Psikiyatri” bölümünde daha ayrıntılı bir biçimde incelenmiştir.