HÜCRE ZARI

HÜCRE ZARI: Hücre zarını, hücrenin iç yapılarını içinde yaşadığı ortamdan ayıran çok ince bir kabuk olarak düşünebiliriz. Hücre zarı 75-100 A° (angstrom) kalınlığında olup “lipoprotein” yapısındadır. Bu ince zar kendi içinde üç ayrı tabakadan oluşmuştur. En dış tabaka “protein”, orta tabaka iki kat “lipid”, en içteki de yine “protein” yapısındadır. Bu üç katlı yapıya “Ünit zar” denir.

Hücre zarında yaklaşık 10 A° (angstron) çapında delikler bulunur. Çapı 10 A°’dan küçük olan bazı maddeler bu deliklerden geçip hücre içine girebilirler. Hücre, dış ortamda olan ilişkilerini yalnız hücre zarının denetimi altında ve onun aracılığıyla sürdürür.

Bazı hücrelerde zar, dışa doğru eldiven parmağı biçiminde ve 5 mikron boyunda “mikrovillus” denilen uzantılar gönderir. Böylece bu hücrelerin görev yapan hücre zarı yüzeyi büyütülmüş olur. Örneğin bağırsağın iç yüzünü örten ve sindirilmiş besin maddelerini emen bağırsak epitel hücresi, yüzeyindeki mikr övülüşler nedeniyle emılim yüze­yini büyütmüş, böylece emebileceği besin miktarı­nı arttırmıştır.

Bazı hücreler zardan dışa doğru yaklaşık 10 nikron boyunda “kinosilyum” adı verilen uzantı-ar gönderirler. Bu uzantılar ileri ve geriye doğru »irtakım uyumlu hareketler yaparlar. Silyalarm m hareketleri açık denizlerdeki kaba dalgalara lenzer. Silyalar üzerine düşen herhangi bir yapı, ıpkı dalgaların tepesinde taşman bir tahta tarçası gibi ileriye doğru yer değiştirir. Bu tip lücrelere örnek olarak nefes borusunun iç üzeyim Örten silyalı epitel hücrelerini gösterebiliriz. Bu hücreler, solunan havadaki tozları akalayıphücre silyalarmm oluşturduğu dalgalar izerinde nefes borusunun dışına taşırlar. Her ne kadar hücreler arasında 100-200 A° luk bir aralık tulunursa da, yan yana duran hücreler bir ya da drkaç noktada birbirlerine yaklaşıp bazı özel lağlantılarla birbirlerine tutunurlar.

Böylelikle kusturdukları dokuyu sağlamlaştırırlar ya da ırttükleri yüzeyin gediksiz olmasını sağlarlar. lücre zarının çevrelediği hücre bölümüne PROOPLAZMA adı verilir. Bu yapı ise iki bölümden oluşur:

SİTOPLAZMA ve ÇEKİRDEK. Sitoplaznanm kimyasal yapısı incelenirse büyük bir bölümünün su ve geri kalan bölümünün de katı naddelerden oluştuğu görülür.

Katı maddeler organik ve inorganik yapı elemanları olarak iki gruba ayrılabilir. Organik maddeler karbonhidrat, protein, aminoasitler ve lipidlerdir. norganik maddeler ise metal tuzları ve element )ileşikleridir.

sitoplazmada bazı elemanlar farklılaşma göstererek Özel biçimler ve görevler almışlardır.