VAGİNA – DÖLYOLU: Vagina, vuîvayı rahime birleştiren kas ve mukozadan yapılmış bir kanaldır. Ayakta duran bir kadında vagia önden arkaya, aşağıdan yukarıya doğru bir gidiş gösterir. Vaginanın ön: arka ve iki de yan olmak üzere 4 duvarı vardır. On duvarı 6-8, arka duvarı ise 7-10 cm uzunluğundadır. Vagina önde mesane ve üret-ra ile komşudur. Bu organlardan, “Vezikovaginal septum” denilen bağdokusu yapısındaki bir dokuyla ayrılmıştır. Vaginanın arka duvarıysa rektumla komşudur. Bu iki organ arasındaki bağdokusu bölmesine ise “Rektovaginal septum” denilmektedir. Vagina bu komşu organlara destek olarak, onların normal yerlerinde bulunmalarında rol oynar. Vagina arka duvarının rahime yakm 1/4′lük bölümü rektumdan ayrılmıştır. Bu bölgede vagina ile rektum arasmda bir açıklık bulunmaktadır.
Duvar periton zarıyla örtülen bu açıklığa “Douglas çukuru”, “Rektouterin cep” denilmektedir. Vagina arka duvarının bu son 1/4′lük bölümünden cerrahi bir girişimle ya da iğneyle Douglas çukuruna, yani periton boşluğuna girilebilir. Vaginanın rahime birleşen ucunda “Rahim boynu” (Cervbc uteri) vagina içine doğru biraz uzanmıştır. Böylece rahim boynuyla vagina duvarları arasında rahim boynunu çepeçevre saran bir cep oluşur. Bu cebe “Forniks” denir. Ön duvardakine “Ön forniks” arkadakine “Arka forniks” yanlarda bulunanlara ise “Yan forniks-ler” denir. En derin olam arka fonkistir ve buranın cerrahi olarak açılmasıyla Douglas çukuruna girilir. Vaginaya boşalmış olan spermi-umun (meni) büyük bölümü arka fornikste toplanır.
Vaginamn ön duvarı ile rahim ön duvarı arasında, genellikle açıklığı öne bakan ve 90°’ den küçük olan bir açı oluşur. Vaginanın belli başlı üç görevi vardır. 1) Rahimden kaynaklanan adet kanını dışarı taşımak 2} Cinsel birleşmede penisi içine almak 3)Do-ğum sırasında rahimden dışarı itilen çocuğun dışarı çıkması için bir geçit oluşturmak. Bu son durumda vagina çok genişler.
Gerilmemiş oîan vaginanın ön ve arka duvarları birbirine dokunur. Yan duvarları ise hafif aralıklıdır. Bu nedenle vaginanın uzun eksenine dik oîan kesiti H harfine benzer. Bunun yatay çizgisi ön ve arka duvarlara, iki dikey çizgisi ise yan duvarlara aittir.
Hiç doğum yapmamış kadınlarda, vaginanın ön ve arka duvarını orta çizgide boydan boya kat eden “Vagina kolonu” denilen birer kıvrım bulunur. Bu kıvrımdan, vaginanın ön ve arka duvarlarını enine kat eden “Ruga” adlı diğer kıvrımları doğar. Gerek bu deri kıvrımları, gerekse yapısmda esnek kas liflerinin bol olması nedeniyle vagina aşırı derecede genişleme Özelliğinde-
dir. Gebelik sırasında hormonların etkisiyle bu özelliği daha da gelişir ve doğum sırasında bebeğin geçişini sağlar. Bu kıvrımlar bir ya da birkaç doğumdan sonra ya da adetten kesilmeden sonra kaybolur.