KALP ADLI POMPA: Kalp kasının kasılmasına “Sistol”, gevşemesine ise “Diastol” denilmektedir. Her iki atrium ve ventrikül düzenli aralıklarla kasılma ve gevşeme hareketleri yaparak, kan dolaşımının itici gücünü yaratırlar. Her iki atrium hemen hemen aynı zamanda kasılırlar. Bu sırada her iki ventrikül gevşek durumdadır. Ventriküller kasıldıklarında, atri-umlar gevşek durumda olurlar. Kalbin her odacığı kasılma (sistol) döneminde, içindeki kam ileriye pompalarken, gevşeme (diastol) döneminde kanla dolar.
Sağ atrium içindeki basınç, ortalama olarak 0-5 mm./cıva kadardır. Sol atriumdaki basınç ise 2-12 mm./cıva kadardır, her iki atrium gevşeme (diastol)döneminde1 pasif olarak kan ile dolmaya başlar. Diastol sonuna doğru her iki atrium kanla dolmuş bir duruma geldiklerinde, sağ ve soldaki her iki atrioventriküler kapaklar açılarak atrium-lardaki kan pasif olarak ventriküllere akmaya başlar. Bu sırada ventriküller gevşek (diastol) durumdadırlar. Böylece her iki ventrikül pasif bir olayla % 70 oranında dolar. Fakat atriumlar kendi gevşek dönemlerinin sonunda kasılarak [sistol), geri kalan kanı aktif bir biçimde hâlâ gevşek (diastol) durumunda olan ventriküller içine adeta tıkıştırırlar. Ventiküller diastoldey-ken, sağ ventrikülün pulmoner deliğindeki ve sol
ventrikülün aorta deliğindeki kalp kapakçıkları kapalı durumdadır. Her iki ventrikül içine, kanın atriumlar tarafından tıkıştırılmasıyla, ventrikül-lerin kasılma (sistol) dönemi başlar . Ventriküller kasılmaya başladıklarında içlerindeki basınç yükselir. Sağ ventrikül diastoldeyken 0-5 mm./cı-valık bir basınca sahiptir. Sistole, yani kasılmaya geçtiğinde bu basınç 25 mm./cıvaya yükselir. Sol ventrikülün diastolik basıncı 2-12 mm./cıvayken, sistolde bu basınç 120 mm/cıvaya yükselir. Ventriküller kasıldıklarında, yani sistole geçtiklerinde her iki ventrikülün atrioventriküler delik-lerindeki kalp kapakçıkları kapanır. Böylece ventriküller kasıhrken kanın atriumlara geri gitmesi önlenmiş olur. Buna karşılık sağ ventrikülün pulmoner deliğindeki ve sol ventrikülün de aorta deliğindeki kalp kapakçıkları açılır. Böylece ventriküller kasıldıklarında, yani sistolde, sağ ventrikülün kam trunkus pulmonalis adlı damar aracılığı ile akciğerlere, sol ventrikülün kanı ise aorta adlı damar aracılığı ile büyük kan dolaşımına gönderilir.
Ventriküller sistoldeyken, atriumlar diastoldedir-ler ve bu sırada pasif olarak kanla dolmaktadırlar.Ventriküllerin sistolü sonunda içlerindeki basınç düşer. Bu sırada kanı pompalamış oldukları damarlarda kan basıncı yükselir. Yani trunkus pulmonalis ve aortada kan basıncı, ventriküllerin kasılma dönemi (sistol) sonunda ilgili oldukları ventrikülün kan basıncını aşar. Bu durumda pulmoner ve aorta deliklerindeki kalp kapakçıkları kapanırlar ve ventriküller. diastol dönemini yaşamaya başlarlar. Yani yeniden atriumlardan gelecek olan kanla dolmaya başlarlar. Bu olaylar birbiri ardı sıra dakikada 60-80 kez yinelenir, yani kalp dakikada 60-80 kez atar. Erişkin bir insanın her bir ventrikülüyaklaşık olarak 6 litre kan pompalar; 6 litre küçük, 6 litre de büyük kan dolaşımına. Her bir ventrikül her bir sistolde yani her kasılışta yaklaşık 80 mi. kan pompalar. Ne var ki ventriküller sistol sonunda tamamen boşalmazlar. Her ventrikülün içinde, kasıldıktan (sistol) sonra yaklaşık olarak 80 mi. kan kalmaktadır. Her ventrikül kasıldığında içerdikleri kanın ancak yarısını büyük ya da küçük kan dolaşımına pompalamaktadır. Geri kalan miktar kalbin yedek yeteneği olarak saklanmaktadır. Özetlenecek olursa: Gerek sağ ve gerekse de sol ventrikül kasılmadan önce yaklaşık 160 mi. kan ile doludur. Kasıldıklarında, bu miktarın ancak yansını damarlara pompalamaktadırlar. Her bir ventrikülde sistol başında bulunan 160 mi. kan hacmine “Diastol sonu hacmi” denir. Ventrikül kasılıp da bu kanın yarısını pompaladığında, geriye kalan 80ml’lik kan hacmine “Sistol sonu hacmi” denilmektedir. Bilindiği gibi vücutta dolaşmakta olan kanın toplam hacmi yaklaşık 5 litredir. Kalp ise bir dakikada yaklaşık 6 litre kanı pompalamaktadır. Demekki vücuttaki kanın tümü ve bir litre fazlası, her bir dakikada kalpten geçmektedir.