Larenjit (Gırtlak İltihabı)

Gırtlağın akut ya da kronik iltihap­ları olan larenjıtler sık görülür ve genel­likle iyi gidişlidir. Ama çocuklarda so­lunum güçlüğüne ve nefes darlığına yol açma tehlikesi vardır. Erişkinlerde ise kronik larenjit sonrasında tıimöral sü­reçler gelişebilir. Bu nedenle hastalığın dikkatle izlenmesi gerekir

AKUT LARENJİT

Akut nezleli larenjit gibi sık görülen basit gırtlak iltihabında ses kısıklığı yaygındır; ses tellerinin ciddi bir biçim­de etkilendiği bazı olgularda ses bütü­nüyle yitirilebilir (afoni). Hasta boğazı­nın derinliklerinde güçlü bir yanma ve kuruma duyumsar. Boğazmda yabancı bir cisim varmış duygusuna kapılır ve boğazındaki “gıcığı” temizlemeye çalı­şır. Önemli bir belirti de kuru, rahatsız­lık verici bir öksürüktür; hasta bir süre sonra balgam çıkarmaya başlar.

NEDENLERİ

Hastalık, ısı değişiklikleri sonucunda ortaya çıkar; soğuk, toz ve duman ko­laylaştırıcı etkenlerdir. Üşütme de başlatıcı olabilir: Hava burun boşlukların­dan geçerken ısınır ve tozlardan, pislik­lerden arıtılır; burun solunumu engel­lendiğinde, tozlar doğrudan gırtlağa ulaşarak iltihaba yol açabilir.

Akut nezleli larenjit genellikle ken­diliğinden kısa sürede iyileşir, ama mesleklerinde sesini kullananlar için ciddi sonuçlara yol açabilir.

Bazen ağır gidişli olabilen bir biçim de grip larenjitidir.

Bu hastalığın etkeni bir virüstür ve daha önce açıklanan nez­leli biçim hastalığın ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir. Başka mikropların hastalık etkeni olan virüse eklenmesiyle belirtiler ağırlaşabilir. Genellikle özel­likleri nezleli biçime benzeyen ve grip enfeksiyonu sırasmda ortaya çıkan bir gırtlak iltihabı biçimidir. Ses yitimi, yanma, öksürük gibi belirtileri vardır. Ama uzman bir hekimin muayenesinde, nezleli biçimde olduğu gibi şiş ve ödenıli görünen mukozada küçük da­marlardan oluşan bir damar ağı ve ka­nama eğilimi saptanır, özellikle yaşlı ve zayıf düşmüş kişilerde sık olmak üzere iltihabı süreç, alt solunum yolları­na yayılarak kanamalı bir soluk borusu-bronş iltihabına neden olur.

Ülserli ya da şiddetli ödem ve şişlik­le seyreden daha ağır gırtlak iltihabı tür­leri de vardır. Larenjitler kızamık, tifo ve frengi sırasında da ortaya çıkabilir.

Gırtlak ödemi enfeksiyona ya da alerjik kökene bağlı olarak gelişebilir. Gırtlağın bazı bölgelerinin bağdokusu sıvı emerek (serum ve hücre) şişer ve gerilir. Ödemler arasında en yaygın ola­nı epiglot (besinlerin gırtlağa kaçmasını önleyen kapakçık) ödemidir; yutmayı güçleştirir ve ağır olgularda solunumu engeller. Ses tellerindeki Ödemler özel­likle ses tellerinin alt yüzlerini etkileye­rek solunum güçlüğüne ya da nefes dar­lığına neden olurlar. Bu da ağır bir bo­ğulma tehlikesi yaratabilir.

Gırtlakta apse ve flegmon da (ço­ğunlukla ülserleşmeye ya da apseye yol açan bağdokusu iltihabı) gelişebilir. Bu­nun sonucunda kulaklara da yayılabilen çok şiddetli boğaz ağrısı ortaya çıkar, yutma ve solunum güçleşir. Ayrıca ateş ve vücut genelinde başka bozukluklar görülür.

TEDAVÎ

Bütün gırtlak iltihabı olgularında sigara içmemek ve olabildiğince az konuşmak gerekir. Hekim hastalığın yapısını ay­dınlattıktan sonra, uygun bir tedavi uy­gular. Tedavi, ağızdan ya da iğneyle verilen aşın kanlanmayı giderici ve ilti­hap önleyici ilaçlar ile solunum yoluyla ya da aerosol biçiminde yerel olarak ve­rilen kanlanma giderici, ağrı kesici, mu-kus salgısını sulandırıcı ve kortizonlu ilaçlardan oluşur. Antibiyotik tedavisi çok az uygulanır.

Gırtlak ödeminde ilaçlar yetersiz kaldığında, trakeotomi (soluk borusu­nun delinmesi) gerekebilir. Böylece gırtlak tıkanıklığını gidermek için yeni bir solunum yolu sağlanır. Ödemlerin başlangıç evresinde ya da hafif olduğu durumlarda, toplardamar içine kortizon ve türevleri yüksek dozlarda verilir. Bu yolla ödem çözülebilir.

Apse ve flegmon (çoğunlukla ülser­leşmeye ya da apseye yol açan bağdo­kusu iltihabı) olgularında, hekim antibi­yotik tedavisi uygular ve gerekirse birikmiş olan irin kütlesi cerrahi olarak açılır.

KRONİK LARENJÎT

Yeterince tedavi edilmeyen ya da önemsenmeyen bir akut gırtlak iltihabı kronikleşebilir. Bu durum özellikle sü­rekli üşüten, sinüs iltihabı olan ya da sesini çok kullananlar (seyyar satıcılar, hatipler, öğretmenler) ile aşırı sigara içenlerde görülür. Ses fiz tonlarını yiti­rerek zamanla azalır, giderek inatçı bir hal alan öksürük görülür. Bazı olgular­da öksürükle birlikte az miktarda bal­gam ya da kan çıkarılır.

Soru

Gırtlak iltihabı etkenleri nelerdir?

Cevap

Gırtlak iltihabı etkenleri grip virüsü, rhinovirüs, adenovirüs gibi virüsler ile streptokok, stafilokok, pnömokok, diplokok, proteus, pseudomonas gi­bi bakterilerdir.

Soru

GIRTLAK İLTİHABINI HAZIRLAYICI ETMENLER NELER?

Cevap

Hazırlayıcı etkenlerin en önemlileri sesin aşın kullanımı, tütün, soğuk ve olası vitamin eksiklikleridir.

Soru

Gırtlak iltihabı daha çok hangi mevsimlerde görülür?

Cevap

En çok kış ve ilkbahar aylarında görülür.