Gırtlak – Larinks
GIRTLAK – LARİNKS: Gırtlak (larinks), dil kökünden nefes borusunun (trakea) başlangıcına kadar uzanan, iç yüzeyi mukoza ile örtülü, duvarı ise kaslar ve bazı kıkırdaklardan yapılmış bir tüptür. Gırtlak, boyunda 3-6. boyun omurları hizasındadır. Erkeklerde 44 mm. boyunda, 43 mm. enindeyken, kadınlarda 36 mm. boyunda ve 41 mm. enindedir. Gırtlak hareketli bir organdır. Yapısında ses tellerini taşıdığı gibi, üst solunum yollarının önemli bir geçidi olma özelliğini de gösterir.Gırtlağın yapısında “Tiroit kıkırdağı”, “Krikoid kıkırdağı”, “aritenoid kıkırdak”, “Kornikulata kıkırdağı”, “Kuneiforu kıkırdak” ve “Epiglot kıkırdağı” olmak üzere 6 çeşit kıkırdak bulunur. Bu kıkırdaklar 20-24 yaşından sonra oldukça kemikleşir.Gırtlak boşluğu incelendiğinde, iki çift kıvrım görülür.
Bunlardan üstte bulunan ilk kıvrım çiftine “Plika vestibularis”, plika vestibularis arasında kalan daralmış gırtlak geçidine “Rima vestibüli” denir. Altta bulunan ikinci kıvrım çiftine ise “Plika vokalis” denilmektedir. Plika vokalis arasındaki daralmış gırtlak boşluğuna ise “Rima golitidis”, plika vestibulurisin üstündeki gırtlak bölümüne “Vestibulum laringis” (gırtlak girişi) denilmektedir. Plika vestibularis ile, plika volcalis arasındaki bölgeye ise “Veatrikulus laringis” denir. Plika vokalisten soluk borusuna kadar olan bölüm “Konuş elastikus” adını alır. Ses telleri [Vocal cords} plika vokalisin yapısına katılırlar. Plika vokalisin 2/3 ön bölümü kas ve mukozadan, 1/3 arka bölümü ise aritenoid kıkırdak ve bunu örten mukozadan yapılmıştır. İki plika vokalis arasında kalan “Rima glotidis” adlı aralık”Rima vestibuli”den daha dar olduğu için gırtlak boşluğuna yukarıdan bakıldığında, her iki plika da görülür. Plika vokalis açık renk-beyaz görülür. Diğeri ise pembedir. Çünkü plika vokalisi örten mukoza tabakasında kan daman ve “Submukoza” tabakası bulunmaz. Flika vokalisi örten bu mukoza tabakası halk arasında “ses telleri” olarak bilinir. Bu tabakanın titreşimleri tıpkı bir gitar telinin titreşimi gibi ses titreşimlerinin, yani sesin’ ortaya çıkmasına neden olur. Aritenoid kıkırdakların değişen durumları ise çıkartılan sesin özelliklerinin oluşmasına katkıda bulunur..
Soru
Gırtlak nedir?
Cevap
Gırtlak soluk borusunun üstünde, yutak önünde, boynun üst ve orta bölümünde yer alan, aynı anda hem konuşma, hem de solunum İşlevlerini yerine getiren organdır. Kaslardan, bağlardan ve kıkırdak yapısında bir çatıdan oluşur. İç yüzeyi mukoza katmanıyla kaplıdır. Bu konu hakkında daha geniş bilgi: GIRTLAK
Soru
Gırtlağın işlevi nedir?
Cevap
Gırtlağın üç yönlü işlevi vardır: 1) alt solunum yollarını korumak, 2) solunuma katılmak, 3) ses üretmek.
Koruyucu işlevi kural olarak ses tellerinin yutkunma sırasında kendiliğinden kapanmasıyla yerine gelir. Solunumla ilgili işlevi ses tellerinin sürekli hareketine dayanır; ses telleri soluk alınırken birbirinden uzaklaşır, soluk verirken de birbirine yaklaşır. Ses çıkarma (konuşma) işlevi ise gırtlağın temel oluşturacak sesi çıkarmasıyla ilgilidir. Bu temel ses değişik özelliklerde olabilir. Ses telleri içeri giren havanın etkisiyle dikey yönde titreşir. Sesin tonu da ses tellerinin gerilmesine ve uzunluğuna bağlı olarak değişir.
Soru
Gırtlakta en çok karşılaşılan hastalıklar nelerdir?
Cevap
Gırtlakta sık sık akut iltihaplar görülür. Bazen de özellikle sıradan bir soğuk algınlığının ardından bunlara yutak ve soluk borusunda oluşan enfeksiyonlar eşlik eder. Gırtlakta daha seyrek rastlanan hastalıklar arasında kronik iltihaplar, gırtlak apseleri, ses tellerinin felci, iyi huylu ve kötü huylu tümörler sayılabilir.
Soru
Gırtlakta tümör olup olmadığının anlaşılması için ne yapılmalıdır?
Cevap
Hastanın yakınmaları ve hekimin saptadığı belirtiler çoğu kez gırtlak tümöründen kuşkulanılmasına yeter. Ama her türlü kuşkuyu gidermek için dolaylı laringoskopi yapılmalıdır. Bu incelemeyle gırtlak mukozası görülebilir ve dokudan küçük bir örnek alınabilir. Alınan örneğin mikroskopla İncelenmesi sonucunda ya kanser tanısı konur, ya da bu olasılık elenir.