NEFES BORUSU (TRAKEA)

NEFES BORUSU (TRAKEA): Nefes borusu, akciğerler ile atmosfer havası arasındaki bağlantıyı kuran yaklaşık 10-11 cm. uzunluğunda bir tüptür. Nefes borusunun üst ucu 6. boyun omuru hizasmdayken, alt ucu da 5. sırt omuru hizasmdadır. Vücudun dikey orta hatuna yerleşmiş olan nefes borusunun arka yüzü, yemek borusu ile komşudur. Nefes borusunun üst bölümü, hemen önünde bulunan tiroit bezi ile komşu iken, üst ucu ile gırtlağın yapışma katılan ‘Krikoid kıkırdağa’ tutunmuştur. Enine kesiti incelendiğinde nefes borusunun tam yuvarlak bir boru-tüp biçiminde olmayıp, arka yüzünün daha yassı olduğu görülür. Nefes borusu çok hareketli bir organdır. Alt ucu çatallaşarak biri sağ akciğere diğeri de sol akciğere giden iki ayrı dala ayrılır. Sağ akciğere giden dala ‘Sağ ana bronş’, sol akciğere giden dala da ‘Sol ana bronş’ denir. Sağ ana bronş 2.5 cm. uzunluğunda olup

soldakine göre daha geniş, kısa ve daha diktir. Bu nedenle yanlışlıkla solunum yollarına solunan yabancı maddeler, daha çok sağ akciğere doğru kaçarlar. Sol ana bronş 5 cm. boyunda olup daha uzun, daha yatık ve daha incedir. Sağ akciğer, ‘Üst lop’, ‘Orta lop’ ve ‘Alt lop’ olmak üzere üç parçaya ayrılmışken, sol akciğer ‘Üst lop’ ve ‘Alt lop’ olmak üzere iki büyük parçaya bölünmüştür. Gerek sağ ve gerekse sol akciğerdeki ‘Lop’ denilen bu parçaların her biri birbirinden bağımsız akciğer parçaları gibidirler ve her biri kendisine hava taşıyan bir bronşa sahiptir. Bu bronşlar sağda ve solda esas bronşlardan dallanarak ayrılırlar. Sağ üst lopa giden bronşa ‘Sağ üst lop bronşu’ denir. Bu biçimde sağda esas bronştan ayrılan diğer bronşlara da ‘Sağ orta lop bronşu’ ve ‘Sağ alt lop bronşu’ denir. Sol akciğerde de iki lop bulunduğuna göre sol esas bronştan ‘Sol üst lop bronşu’ ve ‘Sol alt lop bronşu* olmak üzere iki bronş ayrılır.

Sağ ve sol akciğerlerdeki loplar ise daha küçük lopçuklara bölünmüşlerdir. Loplara gelen bronşlar her bir lopçuğa gitmek üzere daha küçük dallara bölünürler. Lopçuklara gelen bronşlar bu lopçukların adlarıyla tanınırlar. Her bir lopun bağımsız bir akciğer parçası oluşturduğunu söylemiştik. Birkaç akciğer lopçuğu birleşip bir lop kurduklarına göre ve her lopçuğun da kendi bronşu bulunduğuna göre, her bir akciğer lopçuğu başlı başına özerk bir akciğer parçası biçimindedir. Bu durum cerrahi müdahaleler için büyük bir olanak sağlamıştır. Şöyle ki, yalnız tek bir lopçuğu saran bir akciğer hastalığında, yalnız o lopçuğun çıkartılmasıyla diğer akciğer lopları korunmuş olur.

Özel bronşu ile birlikte her akciğer lopçuğunun ayrı parçacığına ‘Segment’ denir. Akciğerleri oluşturan lop ve bunların bölünmüş oldukları lopçukları aşağıdaki tablo içinde özetliyoruz. Bu lop ve lopçuklara gelen bronşların, lop ve lopçuklarla aynı adı paylaştıklarını unutmamak gerekir.

SAĞ AKCİĞER

Üst Lop : 1) tepe lopçuk

2) arka lopçuk

3) ön lopçuk

Orta Lop :

4) dış lopçuk

5) iç lopçuk Alt Lop :

6) alt tepe lopçuk

7} iç bazal lopçuk

8)Ön bazal lopçuk

9) dış bazal lopçuk

10)arka bazal lopçuk

SOL AKCİĞER

Üst Lop ;

l}arka-tepe lopçuk

2) ön lopçuk

3) üst lingular lopçuk

4) alt lingular

lopçuk Alt Lop :

5) alt tepe lopçuk

6) iç bazal lopçuk

7)iç-ön bazal lopçuk

dış bazal lopçuk

9) arka bazal lopçuk

iç boşluğunun çapı yaklaşık olarak 12 mm. olan nefes borusu, kendisinden kaynaklanan iki esas bronş aracılığı ile akciğerlere gereken havayı iletir. Esas bronşların akciğerlere girdiği bölgeye ‘Akciğer hilus’u denir.