Afyon (Opium), Morfin, Kodein

AFYON (OPİUM), MORFİN, KODEİN:

Afyon “Papaver somniferum” adındaki bitkinin meyvelerinden elde edilir. Afyon % 10 oranında morfin ve % 0.5 oranında da kodein içerir. Morfinin başlıca etkisi, ağrıyı kaldırma sidir. Bu etkisini ağrı duyma eşiğini yükselterek sağlamaktadır. Ağrı duygusunu kaldırıcı özelliği nedeniyle, tıpta özellikle kansere bağlı giderilemeyen ağrılarda, bazı şiddetli nöralji vakalarında kullanılır. Morfin ağrı duygusunu kaldırmasının yanı sıra, hastaya “Öfori” denilen bir iyilik, rahatlık duygusu da verir. Hastanın uykuya dalmasını sağlayabilir. Bu etkilerinin yanı sıra başka bazı etkileri de vardır. Beyin sapındaki solunum merkezini baskı altına alır. Düşük dozlarda solunum derinliğini azaltırken, yüksek dozlarda ölümle sonuçlanan solunum durmasına neden olur. Morfinin ağrı kesici, öforik ve solunumu baskı altına alma etkilerine karşı tolerans gelişir. Böylece morfinman kişilerde normal kişilere oranla morfinin öldürücü dozunun yüksek olduğu görülür. Morfin midenin hareketlerini tembelleştirerek ve pilor kasının kasılmasını artırarak, midedeki besinlerin bağırsaklara geçişini.geciktirir. Bağırsak hareketlerini azaltıp, bağırsaklardan algılanan dolgunluk duygusunu ortadan kaldırarak kabızlığa neden olur. Morfin bilinen en şiddetli kabızlık yapıcı maddedir. Safra kanallarının duvarlarında bulunan düz kaslar morfinin etkisiyle kasılırlar. Bu durum ağrı uyandırıcı olmakla birlikte, morfinin ağrı kesici etkisi nedeniyle oluşan ağrı hasta tarafından hissedilmez. Buradan da anlaşılacağı gibi, aslında morfin ağrıyı ortadan kaldırmaz, yalnız ağrı duygusunu yok eder. Morfinin etkisi geçtiği zaman, giderilememiş olan ağrı kaynağı kendisini yeniden hissettirmektedir.

Morfin bronş duvarlarındaki düz kasların kasılmasına neden olur. Astım (astma bronşialis) hastalarında morfin, ölüme neden olabilmektedir. Özellikle miyokard infarktüsü geçirmiş olan hastalara, hastalığın ilk günlerinde morfin verilerek hastanın ağrı duygusu ve bundan kaynaklanan panik baskı altına alınır. Bunun yanı sıra, hastanın akciğer Ödemini de hafifleterek kalbin çalışmasını ve solunumu rahatlatır. Yüksek dozda morfin uygulaması halinde, merkezi sinir sisteminde vazomotor merkezleri baskı altına alınır.

Morfin gözbebeğini genişletici etkiye de sahiptir. Antidİüretik hormonun salgılanması, morfin tarafından çoğaltılabilir. Öte yandan morfin idrar kesesinin sfinkter kasını kasılmaya yönelterek işeme güçlüğüne neden olabilir. Morfin vücutta oksijen kullanımını azaltır. Kan şekeri, vücuda morfin verildikten sonra normalin üstü düzeylere çıkar. Verilen morfinin yaklaşık % 9O’ı idrar içinde atılır.

Morfinin ağrı kesici, öforik ve solunum merkezini baskı altına alıcı özelliklerine karşı kolaylıkla ve hızla tolerans gelişir. Hasta aynı şiddetteki ağrıyı duymamak için, gün geçtikçe artan dozlarda morfine gereksinim duyar. Ama bir ya da iki haftalık bir morfinsiz dönem sonrası tolerans yeniden ilk düşük doz düzeyine düşer. Bunu bilmeyen morfinmanlar .çeşitli nedenlerle bir süre [bir ya da iki hafta) morfine ara verdikten sonra, yeniden morfin aldıklarında Önceki yüksek dozu uyguladıklarında, morfin toleransının gerilemiş olması nedeniyle solunum felcinden ölürler. Morfinin bazı etkilerine karşı gelişen toleransın, sinir sistemi hücrelerinde gelişen bir hücresel toleransa bağlı olduğu düşünülmektedir. Abstinans sendromları – Kesilme belirtileri: Morfin ve ileride değineceğimiz eroin tutsağı bir hasta, bu maddeleri 8-12 saat kullanmayacak olursa abstinans sendromları dediğimiz ilaçtan kesilme belirtileri ortaya çıkar. Bu belirtiler 36-78 saat süreyle toksikomanda izlenir. Bu belirtileri ortaya çıkış sıralarıyla şöyle özetleyebiliriz. Önce hastada göz yaşarması, esneme, burun akıntısı ve terleme gözlenir. Daha sonraları titreme nöbetleri, gözbebeğinde genişleme’, sinirlilik, kas krampları, uykusuzluk, bulantı, kusma, sırt ve bacak ağrıları, çarpıntı ve yüksek tansiyon, saldırganlık gibi çeşitli ruhsal bozuklukların geliştiği görülür. Abstinans sendromları ölümle sonuçlanabilirler. Toksikomanilerin tedavisi birçok psikiyatri kliniklerinde ve özel kuruluşlarda gerçekleştirilmektedir.

Kodein ağrı kesici ve öksürük giderici özellikte bir ilaçtır. Tolerans ve alışkanlığa daha zor ve geç neden olur. Sindirim sistemi ve gözbebeğin ağrı ve sakinleştirici etkileri morfine oranla daha azd