Hareket

HAREKET:

Bir cismin bir başka cisme göre, yerinin, konumunun değişmesi olayı. Bu, öteleme, kendi ekseni çevresinde dönme, öteki cisim çevresinde dolanma ya da tüm bunların bileşkesi biçiminde olabilir. Hareket bir zaman içinde gerçekleşir.

Çoğu canlıda olduğu gibi, insanlarda da canlılık belirtilerinden biri harekettir. Hareket, kasların kasılmasıyla iskeletin eklem noktalarında açısal değişikliklere uğraması sonucu, görünür bir durum kazanmaktadır. Hareketlerin oynatıcı (motor) gücünü kaslar Omurilik, sinir lifleri, ön ve arka Jcökler Omurilik kesiti oluştururken, bu gücü harekete yönelten de merkezi sinir sistemidir. Merkezi sinir sisteminden kaynaklanan sinirsel uyarılar, “Motor sinirler” denilen sinirler aracılığıyla kaslara ulaşmaktadır. Bu uyarıları alan kaslar kasümak-ta, kasların kasılması da hareket olayını gerçekleştirmektedir. Merkezi sinir sisteminden kaynaklanan hareket uyarılarını kaslara ileten sinirlere “Motor sinirleri” ya da “Oynatıcı sinirler” denir. Herhangi bir hareketin gerçekleşmesine katkıda bulunan yapıları genel olarak üç bölüme ayırabiliriz. Bunlardan ilki “Merkezi sinir sistemi”. İkincisi “Son ortak yol”, üçüncüsü de “Kas-sinir iletisi”dir.

İnsanın kendi istemiyle gerçekleştirdiği hareketlere “İstemli hareketler” denir. İstemli hareketlerin yapılabilmesi için merkezi sinir sisteminden doğan hareket (motor) uyarılarının kaslara ulaşmaları ve kasların da kasılmaya hazır bir durumda bulunması gerekmektedir. Öte yandan herhangi bir hareketin istenilen amaca yönelik olarak düzenli bir biçimde gerçekleştirilebilmesi için, o harekete katılan kasların uyumlu (koordine) bir biçimde çalışmaları ve kasılma öncesinde de uygun Ön gerginliğe (tonus) sahip olmaları gerekmektedir. Sözünü ettiğimiz bu olaylar, merkezi sinir sisteminin değişik bölgelerinin birbirleriyle ilişkili olarak çalışmaları sonucu gerçekleşmektedir. İstemli hareketlerin yapılmamasını sağlayan merkezi sinir sistemi bölümüne “Piramidal sistem” denir. Kaslar arasındaki uyumlu (koordine) çalışmayı sağlayan merkezi sinir sistemi bölümü “Serebellurn”dur (beyincik). Kasların kasılabilmeleri için gerekli olan ön gerginliği (tonusu) sağlayan merkezi sinir sistemi bölümü ise, öncelikle “Ekstrapiramidal sistem” ile ”Serebellum”dur. Sözünü ettiğimiz bu sistemleri ayrı ayrı ele alacağız. Merkezi sinir sisteminin çeşitli hastalıkları sırasında vücutta bazı istemsiz hareketler doğmaktadır. Bazı merkezi sinir sistemi hastalık-larındaysa, hareketlerde kuvvet azhğı gelişmektedir. Hareketlerdeki bu kuvvet azlığına “Parezi” denir. Herhangi bir hareketin hiç yapılamayışına da ”Felç”, ”Pleji”, ”Paralizi” denir. Bedenin simetrik iki uç noktasında (örneğin iki bacakta ya da her iki kolda) gelişen hareketlerdeki kuvvet azlığına “Paraparezi”, hareketin yapılmayışına da “Parapleji” denir. Vücudun bir yarısını tutan hareketlerdeki güç kaybına “Hemiparezi”, hareket kaybına da “Hemipleji” denir. Tek bir kol ya da bacağı tutan hareket bozuklukları, özelliğine göre “Monoparezi” ya da “Monopleji” adını almaktadır. Her iki kol ve bacağı içeren hareket bozuklukları ise “Kuadroparezi”ya da “Kuad-ropleji” adını almaktadır