Duyu (Hissiyet) ve Çeşitleri

DUYU (HİSSİYET) VE ÇEŞİTLERİ: Duyu, canlının kendi iç ortamındaki ve dış ortamındaki çeşitli değişiklikleri çeşitli algılayıcı yapılar (reseptör) aracılığıyla algılayıp, merkezi sinir sistemine iletmesiyle bu uyarıların merkezi sinir sistemi tarafından kavranması ve tanınması olayına verilen addır.

Duyu türlerini “Eksteroseptiv”, “Proprioseptiv”, “Viseroseptiv” ve “Kortikal” olmak üzere dört grupta inceleyebiliriz.

Ekstroseptiv duyu, görme, işitme, tat alma, koku alma, dokunma, sıcak, soğuk ve yüzeysel ağrı gibi duyu çeşitlerine verilen addır. Proprioseptiv duyu, kasların, eklem kapsüllerinin ve kas kirişlerinin uzayda o anki durumuyla ilgili bilgi toplar. Proprioseptiv duyunun bilincimize kadar yükselen bölümüne “Bilinçli derin duyu” denir. Proprioseptiv duyunun bir bölümü bilinç düzeyine kadar yükselmeyip, serebellum (beyincik) düzeyine kadar yükselir. Buna da “Bilinçsiz derin duyu” denir. Kaslarda ve kas kirişlerinde doğan ağrılar, buraları etkileyen titreşimler de proprioseptiv duyu yoluyla merkezi sinir sistemi tarafından algılanırlar. Viseroseptiv duyu, iç organlardaki reseptörler aracılığıyla buraların duyusunu sağlamaktadır . Viseroseptiv duyuya “İnteroseptiv duyu” da denir. Kortikal duyu, gözlerimiz kapalı olarak elimize aldığımız herhangi bir cismin özelliklerini tanunlayabilme-mizi sağlamaktadır. Örneğin gözlerimiz kapalıyken avucumuza verilen bir anahtarı yoklayarak tanıyabiliriz. Gözlerimiz kapalıyken bir başkası avcumuzun içine herhangi bir harf ya da sayı çizerse, aynı duyu mekanizmasının yardımıyla çizileri harf ya da sayıyı tanıyabiliriz. Kortikal duyunun sağladığı bu tanıma yeteneğine “Stere-ognozi” denir. Kortikal duyunun oluşabilmesi için hem ekstroseptiv duyunun dokunma bölümünün hem de derin bilinçli propriosepüv duyunun sağlam olması gerekmektedir. Stereognozi, beynin parietal lobunun korteksi [beyin kabuğu) tarafından gerçekleştirilmektedir.