Sinir Hücresi (Nöron)

SİNİR HÜCRESİ (NÖRON): Sinir hücresi, işte sayısız gizlemle dolu olan bir hücredir. Sinir sistemini henüz balta girmemiş, keşfedilmemiş bir Afrika ormanına benzetirsek, bu bilinmezliğin en önemli nedeninin henüz yeterince, tanınmamış, çözümlenmemiş olan siniı hücresi olduğunu söyleyebiliriz. Sinir hücresi de diğer hücrelerde olduğu gibi, bir hücre gövdesine ve bu gövdeyi saran bir hücre zarına sahiptir. Sinir hücresinden “Nörit” denilen uzantılar kaynaklanır. Bu uzantıların kısa ve ağaç gibi dallanmış olanlarına “Dendrit” denir. Oldukça ince ve uzun o’.anlarına da “Akson” denir. Dendritler çok sayıdadırlar ve diğer sinir hücrelerinde doğmuş olan sinirsel-bi-ypelektriksel uyarıları algılarlar. Aksonlar da sinir hücresindeki uyarıları diğer sinir hücrelerine, kaslara ve bazı salgı bezlerine iletirler. Aksonlar hücre zarının uzantısı olan ve “Akso-lemma” denilen zarla sarılmışlardır. Aksonun içinde bulunan plazmaya “aksoplazma” denir. Aksonlar, uçlarında birkaç dala ayrılırlar. Bunlara “Aksonal terminal” denir. Bu uçlarda “Buton” denilen küçük şişkinlikler bulunur. Butonlar, aksonların sinirsel uyarıları diğer sinir hücrelerine, kaslara ve salgı bezlerine ilettikleri bölgelerdir.

Aksonlarla, diğer sinir hücreleri arasında sinirsel-biyoelektriksel uyarıların iletilmesi “Sinaps” denilen özel bölgelerde gerçekleşir. Sinapslar, bir aksonun başlangıç bölgesi arasında gerçekleşebilir. Aksonların ucunda “nörot-ransmitır” denilen bazı özel maddeler salgılanır. Sinaps bölgesindeki aksonun ucundan salgılanan bu maddeler, iletimin gerçekleşeceği diğer sinir hücresinin sinaps bölgesindeki hücre, akson ya da dendrit zarında bazı biyoelektriksel değişiklikler yaratarak, uyarının iletilmesini sağlarlar. Sinir hücrelerinin gövdesinde hücre çekirdeğinin çevresinde “Nissle” cisimleri denilen bazı cisimcikler bulumır.Çevresel sinir sistemini oluşturan sinir lifleri, sinir hücrelerinin uzantılarından kurulmuştur. Bu uzantılar, “Mielin” denilen bir kılıf ile sarılmışlardır. Sinir hücresinin gövdesi, ise mielin ile sarılmamıştır. Sinir sisteminde sinir hücrelerinin gövdelerini içeren bölgeler gri renkte görülür: Örneğin beyin kabuğu (korteks) ve omuriliğin orta bölümlerinde olduğu gibi.

Soru

Sinir lifi kendini yenileyebilir mi?

Cevap

Hücre gövdesinin bütünlüğü bozuîmamışsa sinir lifi kendini yenileye­rek uyarma özelliğini yeniden kazanabilir. Buna karşılık, çok uzun ömürlü olan sinir hücresinin gövdesinin yıkıma uğraması hücrenin ölümüne neden olacağından sinir lifinin kendini yenileme yeteneği de kalmaz.

Soru

Çevrel sinirler nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Çevrel sinirler hareket, duyu ve duyu-lıareket sinirleri olarak üç gruba aynlabilir. Aynca kaynaklandıklan çekirdeğin yerine göre kafa ve omurilik sinirleri olarak da ikiye aynlır. Çevrel sinirler vejetatif sinir­ler olarak kabul edilebilirse de, otonom sinir sisteminin içinde yer alan vejetatif sinirler, çevrel sinirlerin yalnızca bir bölümünü oluşturur.

Soru

Çevrel (periferik) sinirler nedir?

Cevap

Çevrel sinirler, destekleyici bağdokusu tarafından bir arada tutulan si­nir liflerinin oluşturduğu karmaşık bir ileti sistemidir. En önemli işlev­leri merkez sinir sistemi ile organlar arasındaki ilişkiyi sağlamaktır.