Elektroforez Nedir?

ELEKTROFOREZ NEDİR?

Elektroforez genel anlamda, özel bir sı­vı ortamda, parçacıkların içerdikleri elektriksel yüke göre farklı hızda ve farklı yönde hareket etmesi sonucu, bü­tün bir maddenin yapısındaki farklı maddelerin ayırt edilebilmesini sağla­yan bir inceleme yöntemidir. Ortama verilen elektrik akımı sonucu incelenen maddenin bütün elektrik yüklü birimleri birbirinden ayrılacak ve artı yüklü olan­lar eksi yüklü tarafa yani anot elektrotu­na doğru, eksi yüklü olanlar ise artı yüklü tarafa yani katot ucuna doğru ha­reket edeceklerdir. Bu yöntem hemog­lobin içindeki zincirlerin yapısını ince­lemede kullanılırsa, buna hemoglobin elektroforezi adı verilir.

ELEKTROFOREZ NASIL UYGULANIR?

Elektroforez incelemesi hastadan her­hangi bir zamanda belirli bir miktar kan alınmasıyla başlar. Hastanın aç olması­na ya da öteki bazı koşullan yerine ge­tirmesine gerek yoktur. Laboratuvarda elektroforez işlemi uygulanan kanın Hb A, Hb Aj ve Hb F yoğunlukları ayrı ay­rı belirlenir. Bu laboratuvar incelemesi kansızlık türlerinin ayırt edilmesi açı­sından büyük Önem taşıyan bilgiler ve­rebildiğinden, çok sık kullanılan bir yöntem haline gelmiştir. Ama laboratu­var görevlisinin çok özenli çalışması ve bazı noktalara dikkat etmesi gerekmek­tedir. Laboratuvara gelen kanda önce­likle anormal bir hemoglobin bulunup bulunmadığı araştırılır. Bu aşamada anormal yapıda bir hemoglobine rast­lanmazsa incelemeye son verilir; anor­mal yapılı bir hemoglobin bulunursa bunun yapısını aydınlatmak amacıyla bir ileri aşamaya geçilir. İlk aşamada hemoglobin selüloz asetat ile alkali pH’a getirildikten sonra işleme tabi tu­tulurken, daha ileri inceleme gerektiren durumlarda hemoglobinin başka bazı maddelerle işlem görmesi ya da nötr pH’a ulaşmak için fosfat ile tamponlan-ması gerekmektedir. Yapılan ileri ince­leme, hemoglobin zincirlerinin yapısını ve hangi hemoglobinlerin hangi yoğun­lukta bulunduğunu gösterecektir.

SONUÇLAR

Sağlıklı erişkinlere uygulanan hemog­lobin elektroforezi bunların kanında yalnızca Hb A ve Hb A^ bulunduğunu gösterir. Bu yöntem sağlıklı kişilerin kanında çok az miktarda bulunan Hb F miktarım gösterecek kadar hassas de­ğildir.

Anormal durumlarda ise Hb F ya da Hb A2 yoğunluklarında artış görülür ve bazı anormal yapıda hemoglobinler or­taya çıkar. Ama elektroforez sonucu normal çıksa bile, bu incelemenin hata payı içerdiği ve bazı sessiz ilerleyen hemoglobinopatileri ortaya çıkarmakta yetersiz kaldığı unutulmamalıdır. Bu “sessiz” hemoglobinopatiler ancak uz­man bir hekim tarafından ortaya çıkarılabilir.

Anormal bir hemoglobin saptanma­sı durumunda bunun niteliğinin çok iyi bir biçimde aydınlatılması gerekir. Bu durumda da uzman bir hekim ve elektroforezden daha duyarlı sonuç veren in­celemelerin yapılabileceği koşullara sa­hip bir laboratuvar gereklidir. Bununla birlikte en sık görülen hemoglobinopati tipini oluşturan Hb S (orak hücreli kan­sızlıktaki hemoglobin tipi) en basit do­nanıma sahip bir laboratuvarda bile ko­laylıkla saptanabilmektedir.